Nguyên tử có khối lượng vô cùng bé, nếu tính bằng gam thì số trị quá nhỏ, rất không tiện sử dụng. Thí dụ, khối lượng của 1 nguyên tử C băng: 0,00000000000000000000009926g (=1, 9926. 10-23g)
Vì lẽ đó, trong khoa học dùng một cách riêng để biểu thị khối lượng của nguyên tử.
Người ta quy ước lấy 1/12 khối lượng của nguyên tử cacbon làm đơn vị khối lượng cho nguyên tử, gọ là đơn vị cacbon, viết tắt là đvC, kí hiệu quốc tế là u.
Dừa vào đơn vị này để tính khối lượng của nguyên tử
Thí dụ, khối lượng tính bằng đơn vị cacbon của một số nguyên tử: C = 12 đvC; H = 1 đvC; O = 16 đvC
Các giá trị khối lượng này chỉ cho biết sự nặng nhẹ giữa các nguyên tử. Thí dụ,
- Nguyên tử hidro nhẹ nhất
- Nguyên tử khác có khối lượng bằng bao nhiêu đơn vị cacbon thì nặng bằng bấy nhiêu lần nguyên tử hidro.
Có thể nói: Khối lượng tính bằng đơn vị cacbon chỉ là khối lượng tương đối giữa các nguyên tử. Người ta gọi khối lượng này là nguyên tử khối và định nghĩa như sau:
Nguyên tử khối là khối lượng của một nguyên tử tính bằng đơn vị cacbon
Thường có thể bỏ bớt các chữ đvC sau các số trị nguyên tử khối
Mỗi nguyên tố ó một nguyên tử khối riêng biệt. Vì vậy, dựa vào nguyên tử khối của một nguyên tố chưa biết ta xác định được đó là nguyên tố nào.